Ο Μιχαήλ Στρογκώφ, ο Ιούλιος Βερν και ο Ντόναλντ Τραμπ
Tags: [classic literature]
Ήταν στα τέλη των 70's θαρρώ, τότε που ένας μαθητής του δημοτικού, έπιανε στα λεπτά του χέρια ένα μυθιστόρημα με βαρύ χαρτονένιο εξώφυλλο, περίτεχνα εικονογραφημένο.
Επρόκειτο για τον "Μιχαήλ Στρογκώφ", του Ιουλίου Βερν. Δεν μπορεί πλέον να επιβεβαιωθεί από τους πρωταγωνιστές, πώς δηλαδή το βιβλίο έφτασε στα χέρια του μαθητή, καθώς οι γονείς του, που δεν βρίσκονται πια στη ζωή, είχαν βασική μόρφωση και δεν καταλάβαιναν από λογοτεχνία. Ήταν φαίνεται οι δάσκαλοι, ίσως και οι βιβλιοπώλες της εποχής, που πρότειναν τις ιστορίες του Ιουλίου Βέρν στο νεαρό μαθητή.
Ναι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την κατάφαση, ήταν μια φαινομενικά διαφορετική εποχή. Ώριμο μέλος της generation X πια, ο σημερινός αρθρογράφος αναρωτιέται αν πρέπει να αναπολήσει. Τότε που μπορούσε με αρκετή ελευθερία να παίξει μπάλα στο στρωμένο με χαλίκι δρομάκι της γειτονιάς, να κάνει βόλτες με το καινούριο του Velamos, τότε που θεωρούσε μια συσκευή Viewmaster μαγική.
Τότε ήταν που ο νεαρός μαθητής μυήθηκε στην απόλαυση της ανάγνωσης.
Με μάτια εκστατικά, καταβρόχθιζε τις ζωηρές εικόνες, από το ασυνήθιστο εκείνο μυθιστόρημα του Ιουλίου Βέρν, που ξετυλίγεται στις αχανείς ασιατικές στέπες της Σιβηρίας.
Πράγματι η γραμμένη πριν 150 χρόνια, τον 19ο αιώνα, μυθοπλασία θυμίζει plot χολυγουντιανής υπεπαραγωγής. Έχει ειδικά εκπαιδευμένη ομάδα αγγελιοφόρων, κάτι σαν το SWAT της εποχής, ρομάντζο με γυναικείο χαρακτήρα που μοιάζει αληθινός και όχι...καρικατούρα, βάρβαρους εισβολείς και προδότες αξιωματικούς. Ακόμα ακόμα happy end, και στο τέλος, η κορωνίδα όλων, ο καλός πατερούλης Τσάρος. (Char = Καίσαρας).
My first book!
Μιας και αναφερθήκαμε στο 19 αιώνα, μπορούμε να φανταστούμε τον συγγραφέα στο ιστορικό πλαίσιο κατά το οποίο έγραφε. Με βάση διαθέσιμες πληροφορίες, την εποχή που εκδόθηκε το μυθιστόρημα, το 1876 κατά την Wikipedia, η Ρωσική αυτοκρατορία δεν ήταν πια ένα απομονωμένο ευρασιατικό state. Αν και με συντηρητικό, δυναστικό σύστημα, μπορούσε να θεωρηθεί μέρος της Ευρωπαϊκής διπλωματικής σκηνής και επενέβαινε πλέον ανοιχτά στις τότε διαμάχες.
Η πιο γνωστή και καθοριστική διαμάχη του 19ου αιώνα ήταν φυσικά οι Ναπολεόντιοι πόλεμοι, στους οποίους η Γαλλία συγκρούστηκε με την Ρωσία, αλλά δεν ήταν η μόνη. Ένας άλλος πόλεμος, 20 χρόνια μόνο πριν γραφτεί το βιβλίο, ήταν ο Ανατολικός πόλεμος, όπως τον αποκαλούν οι Ρώσοι ή αλλιώς Κριμαϊκός πόλεμος, κατά την δυτική ιστοριογραφία.
Την εποχή όμως που δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημα, η Ευρωπαϊκή ήπειρος βίωνε μια εικοσαετία ειρήνης και αναπτυξιακής πορείας, ενώ ο τότε τσάρος, Αλέξανδρος ο Β, εθεωρούταν προοδευτικός και μεταρυθμιστής στο Παρίσι και στις άλλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Δεν φαίνεται όμως ότι συμφωνούσαν όλοι στην Αγία Πετρούπολη, καθώς λίγα χρόνια αργότερα, ο τσάρος πέφτει νεκρός, θύμα βομβιστικής δολοφονικής επίθεσης.
Με μια κάποια διπλωματική αβρότητα, ο Ιούλιος Βερν είχε αφήσει να διαφανούν οι πολιτικές συγκρούσεις στην ιστορία του, σκιαγραφώντας, χωρίς πολλές λεπτομέρειες, τον προδότη αξιωματικό Ογκάρεφ. Από την άλλη πλευρά, ο συγγραφέας δεν είχε ποτέ επισκεπτεί την Ρωσική επικράτεια. Οι γεωγραφικές πληροφορίες που συναντάμε στο μυθιστόρημα είναι προϊόν έρευνας στις μεγάλες βιβλιοθήκες, όπως η Εθνική βιλιοθήκη της Γαλλίας, στην οποία είχε εργαστεί ο Βερν για ένα διάστημα, και πρoνομιακής πρόσβασης σε φίλους και γνωστούς που είχαν ταξιδιωτική κουλτούρα. Ο ίδιος ήταν ένας επίμονος ερευνητής, εξαντλούσε το υλικό του και κρατούσε αναλυτικές σημειώσεις, πάνω στις οποίες στηρίχθηκαν πολλά από τα βιβλία του.
Run Michael, Run
Δεν μπορούμε όμως να μην παρατηρήσουμε την αμφιθυμία που διακατέχει την Δυτική Ευρώπη σε σχέση με τη Ρωσία. Οι τότε στρατιωτικές συγκρούσεις δεν εμπόδισαν τον συγγραφέα να γράψει και τον εκδότη του να δημοσιεύσει ένα , κατά κάποιο τρόπο, φιλορωσικό πόνημα. Ούτε υπάρχουν γνωστές αναφορές αντιδράσεων στην γαλλική πρωτεύουσα. Συγκρίνοντας με το σύγχρονο αντιρωσικό μένος, όπου φτάσαμε στο σημείο να χαρακτηρίζεται ως "κακό" κάθε τι ρωσικό, να διαβάζουμε στα media για ακυρώσεις προγραμματισμένων εκδηλώσεων ρώσων καλλιτεχνών ή παραστάσεων των μπαλέτων Μπολσόι, με κάποια θλίψη είναι αλήθεια καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο μακρινός 19ος αιώνας ήταν ίσως πιο ανεκτικός.
Ίσως να είναι ο υπερβολικός φόβος που μας καθοδηγεί. Ναι, δεν μας αρέσει η Ρωσία του Vladimir Putin με το νεόκοπο εθνικισμό του, παρ όλα αυτά μπορούμε να προσπαθήσουμε και να προτάξουμε την ορθολογική σκέψη, που δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η Ρωσία ανήκει στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό, και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί. Και για να γίνουμε πιο ειλικρινείς, ίσως ο Ντόναλντ Τράμπ σκέπτεται πιο καθαρά από την Ευρώπη.
Πωλείται ακόμα το παλιό βιβλίο με την ζωηρή εικονογράφηση.
Δωρεάν στα αγγλικά, σε ψηφιακή μορφή
Publshed 19/03/2025 - Modified 04//04/2025
Epi
Born in the cloud, he never stepped on the ground.