Tales dot gr

Ηγεμονία

Tags: [war]

Οχτώ χρόνια  μετά την κατάληψη της Κριμαίας, η Ρωσική Ομοσπονδία εισέβαλλε ξανά σε Ουκρανικό έδαφος, από ανατολή και βορρά ταυτόχρονα.  Επέλεξε μάλιστα και τον ίδιο μήνα, Φεβρουάριο, στο τέλος του χειμώνα.  Η επιλογή εκείνη  από μόνη της, διαψεύδει τον ισχυρισμό που κυκλοφορεί ευρέως στα δυτικά media, ότι δηλαδή η ρωσική ηγεσία υπολόγιζε να  “καθαρίσει” την  Ουκρανία εντός μίας εβδομάδας, με τη στρατιωτική επιβολή προφανώς μιας νέας, φιλορωσικής, κυβέρνησης στο Κίεβο. 

 Ο Φεβρουάριος ήταν “κατάλληλος” μήνας για στρατιωτικές επιχειρήσεις, αν κάτι “στράβωνε” σε σχέση με τους σχεδιασμούς της Μόσχας, μιας και ακολουθούσε καιρός πρόσφορος  για τις κινήσεις των στρατευμάτων.   Και ναι, η “στραβή” τελικά συνέβη, αν και οι λόγοι της αποτυχίας του γρήγορου αποτελέσματος, θα πρέπει να μοιραστούν εξίσου και στα δύο μέρη. 

 Η ρωσική “αρκούδα”, με τον επίγονο του Κόκκινου Στρατού βραχίονά της, πιάστηκε οργανωτικά ανώριμη για μεγάλης έκτασης επιχειρήσεις στην απέραντη πεδιάδα  που μοιράζονται οι δύο χώρες.  Από την άλλη πλευρά η ουκρανική κοινωνία, σε συνέχεια της Πορτοκαλί επανάστασης, επέδειξε κατ’ αρχήν πατριωτικά αντανακλαστικά και μια σαφή διάθεση να απεξαρτηθεί από τον πατερναλιστικό  νεοηγεμονισμό, όπως εκφράζεται από την άρχουσα τάξη της Ρωσίας.

Η ισχυρή οικονομική και τεχνική βοήθεια της Δύσης, εμφύσησε στους νέους της Ουκρανίας την ελπίδα ότι μια καλύτερη ζωή ίσως τους περιμένει, μετά την απεξάρτηση  από τη Ρωσική επιρροή. Τις προσδοκίες αυτές επαύξησε το παράδειγμα των Βαλτικών χωρών, που φαίνεται να τα πηγαίνουν καλύτερα μετά τον πρόσφατο “απογαλακτισμό” τους από την επιρροή του Κρεμλίνου.   

Το αίμα ρέει  άφθονο στην ουκρανική στέπα, δύο και χρόνια τώρα,   σε ένα στατικό πολεμικό μέτωπο, που θυμίζει τον πόλεμο χαρακωμάτων και την  αγριότητα του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Οι νεκροί και από τις δύο πλευρές λέγεται ότι αριθμούν  εκατοντάδες χιλιάδες.   Τα τελευταία νέα από το πολεμικό μέτωπο δείχνουν ότι ο Ρωσικός στρατός κερδίζει έδαφος, με μεγάλες απώλειες όπως φημολογείται.   

Έχοντας συμπληρώσει πολλά χρόνια στην εξουσία, ο Ρώσος ηγέτης στοιχημάτισε κυριολεκτικά το μέλλον της χώρας του, αλλά και την προσωπική του πολιτική, και ίσως όχι μόνο, επιβίωση, στο ουκρανικό μέτωπο. Αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μια ματιά στο εμπεριστατωμένο άρθρο του Politico, που αναφέρεται στη σημαντική ομιλία που εκφώνησε ο πρόεδρος Πούτιν στο Μόναχο, κατά το έτος 2007.

Στην ομιλία του το 2007 στο Μόναχο, κατά την ετήσια διάσκεψη που συνέρχεται κάθε χρόνο στη γερμανική πόλη, ο Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκαθάρισε ότι ο "μονοπολικός" , όπως τον χαρακτήρισε, κόσμος με ηγεμονεύουσα χώρα τις ΗΠΑ, δεν τον ενδιέφερε και δεν ήταν ωφέλιμος για τα συμφέροντα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Ρώσος πρόεδρος, όντας πρώην πράκτορας της Κα Γκε Μπε (KGB), γνώριζε από πρώτο χέρι τον περίφημο πόλεμο των μυστικών υπηρεσιών, που μαινόταν όλη την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

Κατά την ερμηνεία του Politico, οι παρευρισκόμενοι πάγωσαν, καθώς και όσοι είχαν επενδύσει στη θεωρία ότι η σύγχρονη Ρωσία θα μπορούσε να ενταχθεί σε ένα παγκόσμιο σύστημα σταθερότητας και ασφάλειας. Η συνέχεια είναι γνωστή και θα την παραθέσουμε περιληπτικά. Ο Ρωσικός στρατός επενέβη στον Καύκασο το 2008. Μέχρι το 2009 επίσης εξαλείφθηκαν οι εστίες αντίστασης στο μαινόμενο πόλεμο της Τσετσενίας.

Η πολιτική σκηνή της Ουκρανίας ταλαντευόταν για χρόνια μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η ντόπια ολιγαρχία, συχνά διαπλεκόμενη και άλλοτε σε σύγκρουση με την αντίστοιχη ρωσική, απέτυχε να βάλει την Ουκρανία σε αναπτυξιακή τροχιά. Οι προσπάθειες εκδημοκρατισμού προχωρούσαν μετ’ εμποδίων. Συνοψίζοντας, η Ουκρανική κοινωνία πάλευε να διακρίνει την ταυτότητά της από την αντίστοιχη Ρωσική, με την οποία έχει πολλά κοινά, γλωσσικά, πολιτισμικά και ιστορικά.

Κάπως έτσι φτάσαμε στις διαδηλώσεις του Euromaidan του 2013 και στην "Επανάσταση της Αξιοπρέπειας" την επόμενη χρονιά. Αφορμή στάθηκε η βίαιη καταστολή φοιτητικών αρχικά διαδηλώσεων, που στην πορεία απέκτησαν κινηματικό χαρακτήρα. Αιτήματα όπως η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία η τότε κυβέρνηση προσπαθούσε να την «κουμπώσει» με την παραμονή στην ευρύτερη Ρωσική σφαίρα επιρροής, ο εκδημοκρατισμός των σωμάτων ασφαλείας, τέθηκαν τότε. Εκεί κάπου, στο τέλος Φεβρουαρίου του 2014, εκδηλώθηκε και η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας. Στην αναταραχή, κάποιος χαίρεται …

Όταν λοιπόν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το Φεβρουάριο του 2022,ο κύριος Ζελένσκι πιθανόν αιφνιδιάστηκε, αν και είχε λάβει αρκετές προειδοποιήσεις από τις δυτικές μυστικές υπηρεσίες ότι επέκειτο εισβολή. Πίστευε καθώς φαίνεται στο πλέγμα των σχέσεων που καλλιεργούσε με τη «Δύση» και στην προστατευτική τους επίδραση έναντι του Κρεμλίνου.

Η προσωπική πορεία του Kου Ζελένσκι μοιάζει βγαλμένη από σειρά του Netlfix. Πρωταγωνιστής ο ίδιος μιας δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς με τίτλο “Ο Υπηρέτης του Λαού’’, όπου υποδυόταν τον μεταρρυθμιστή πρόεδρο που μάχεται τη διαφθορά, μετέφερε στην πραγματική ζωή την τηλεοπτική του περσόνα.

Ως πραγματικός πρόεδρος πλέον, αντιμετώπισε από την αρχή την αυξημένη ένταση στις σχέσεις της χώρας του με τη Ρωσία. Κατά τις πρώτες μέρες της εισβολής, κατάφερε να ανατρέψει την εικόνα του “υγιούς περιπάτου’’ ως το Κίεβο των ρωσικών δυνάμεων, κηρύσσοντας γενική επιστράτευση και εμψυχώνοντας την ουκρανική νεολαία.

Στη συνέχεια άρχισε να επισκέπτεται τις πρωτεύουσες του Δυτικού κόσμου, ζητώντας όλο και πιο πολλά χρήματα και όπλα. Μπλεγμένος σε μια κυνική ανταλλαγή, όπως στο τέλος καταλήγουν οι πολεμικές επιχειρήσεις, προωθεί την ιδέα της αντίστασης της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας, έναντι του μιλιταρισμού και του απολυταρχισμού. Δυστυχώς, πίσω από τις κάμερες με τα ωραία λόγια, ανταλλάσει “κρέας” έναντι χρημάτων.

Να σημειώσουμε ότι φαινόταν πιθανό η Ουκρανία να υποστεί απομείωση της εδαφικής κυριαρχίας της αν εμπλεκόταν σε πόλεμο με τη Ρωσία. Αν και ο κος Ζελένσκι διατείνεται πως προσπάθησε μέσω άσκησης διπλωματίας να τον αποτρέψει, τα επιχειρήματά του μπορούν να αμφισβητηθούν.

Η συνολική ρητορική του, δείχνει διάθεση πλήρους ρήξης με τη ρωσική επιρροή εν γένει, ακόμα και σε γλωσσικό - πολιτισμικό επίπεδο. Οδηγεί τη χώρα του σε μια αναγεννημένη, σύγχρονη Ουκρανική εθνική συνείδηση. Κάποια στιγμή θα αντιμετώπιζε τις συνέπειες των επιλογών του, όταν δίπλα του έχει μια πυρηνική δύναμη, πληγωμένη μεν αλλά αρκετά ικανή να του δημιουργήσει προβλήματα. Θα μπορούσε να είχε λειάνει τα εθνικιστικά χαρακτηριστικά της πολιτικής του, αποδεχόμενος τους συσχετισμούς ισχύος που αντιμετώπιζε.

Ας παραθέσουμε μερικά επιχειρήματα. Οι υποστηρικτές του κου Ζελένσκι στη Δύση, αρνούνται να εγγυηθούν με τη στρατιωτική ομπρέλα του ΝΑΤΟ, την ακεραιότητα του ουκρανικού εδάφους. Οι ανατολικές περιοχές και η Κριμαία τέλος δεν είναι και τόσο σίγουρο ότι προτιμούν να παραμείνουν στο ουκρανικό κράτος, καθώς διαθέτουν συμπαγείς ρωσόφονους πληθυσμούς. Είναι άνθρωποι που είχαν μάθει να συμβιώνουν και να σχετίζονται μεταξύ τους, κάτω από την κυρίαρχη ρωσική κουλτούρα.

Αν δούμε τα γεγονότα με τη Ρωσική οπτική γωνία, πράγματι η χώρα έχει υποστεί απομείωση της επιρροής της. Μέσα από μια περίπλοκη αλληλουχία γεγονότων, αποκόπηκαν οι βαλτικές χώρες καθώς και οι κεντροασιατικές δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ. Με τις εξαιρέσεις που αναφέραμε παραπάνω, οι αλλαγές έγιναν χωρίς να ασκηθεί υπέρμετρη βία.

Στο μεταξύ η πουτινική διακυβέρνηση, αλλάζοντας κάποια πρόσωπα αλλά στην ουσία συνεχίζοντας την τακτική του Μπόρις Γιέλτσιν, αποδέχτηκε την άτσαλη και άναρχη μεταβίβαση όλης της παλιάς σοβιετικής ισχύος, των φυσικών πόρων, των υπηρεσιών, των βιομηχανικών εγκαταστάσεων, σε μια άμεσα ελεγχόμενη από το Κρεμλίνο ολιγαρχία. Με όλες τις εκφάνσεις της, με τον προκλητικό νεοπλουτισμό της, με τον έλεγχό της από τη διάδοχο της ΚΑ ΚΕ ΜΠΕ, FSB, η ομάδα αυτή κατάφερε προσωρινά να απομακρύνει τη χώρα από το φάσμα της πείνας που την απειλούσε.

Αν και η Δύση ισχυρίζεται ότι προσπάθησε να ενισχύσει τη μετάβαση της Ρωσίας σε ένα σύγχρονο και δημοκρατικό κράτος, ο ισχυρισμός αυτός επιδέχεται αμφισβήτηση. Δεν εκπόνησαν και ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ εδώ που τα λέμε. Σήμερα ελέγχονται για παράδειγμα οι συμφωνίες του Γερμανικού κράτους με τη Gazprom, που με το φτηνό της φυσικό αέριο τροφοδότησε για χρόνια τη Γερμανική οικονομία. Ο απογαλακτισμός όμως από το ρωσικό αέριο, προκάλεσε αναταραχή στις τιμές της ενέργειας, συνέπεια που ακόμα δεν ξεπεράσαμε.

Οι γεωπολιτικές συνέπειες είναι πιο ανησυχητικές. Όσο το Ρωσικό καθεστώς κόβει τους δεσμούς του με την Ευρώπη και τη Δύση, όλο και περισσότερο αναγκάζεται να “χρησιμοποιεί” το ασιατικό του alter ego. Θα προσεγγίζει τα πιο αυταρχικά καθεστώτα της Ανατολής, όπως η Κίνα για παράδειγμα ή και το ανάθεμα όλης της ανθρωπότητας, τον σκληρό τύραννο της Βόρειας Κορέας. Πολλές χώρες του Τρίτου Κόσμου είναι επίσης πρόθυμες να παραβλέψουν τις καθεστωτικές πρακτικές του κου Πούτιν, προκειμένου να εξασφαλίσουν πρόσβαση στις φτηνές πρώτες ύλες που σε αφθονία διαθέτει η αχανής χώρα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται σαν ο μεγάλος χαμένος της υπόθεσης. Στην υποτιθέμενη μεταπολεμική φάση, η ουκρανική κυβέρνηση θα αναγκαστεί να παραχωρήσει συμβόλαια και διευκολύνσεις σε αμερικανικές εταιρείες. Η Ένωση θα έχει χάσει την προνομιακή πρόσβαση στο μεγαλύτερο και πιο πλούσιο κομμάτι της ανατολικής Ευρώπης και Ευρασίας, βασικά σε όλο το Ρωσόφωνο κόσμο.

Η Ουκρανία θα προσδεθεί στην αμερικανική σφαίρα επιρροής και η Ρωσία ήδη εργάζεται για να διατηρήσει πρόσβαση στις τεχνολογίες και χτίζει οικονομικές συνεργασίες με την Κίνα και με μια σειρά άλλων χωρών της συμμαχίας των Bricks, γυρίζοντας την πλάτη στη Δύση. Ακόμα και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το περίφημο City του Λονδίνου είχε καλοδεχθεί τους Ρώσους ολιγάρχες, τώρα δείχνει να υπερθεματίζει στην υποστήριξη του κου Ζελένσκι, βάζοντας υποθήκη για τα μελλοντικά deal.

Το αίμα τόσων νέων ανθρώπων, που χύθηκε στις ανατολικές Ευρωπαϊκές στέππες, θα δικαιώσει άραγε τις επιλογές του κου Ζελένσκι και του κου Πούτιν;

Με την έλευση του κου Τραμπ στην εξουσία, τώρα που γράφεται το παρόν άρθρο, οι αντιμαχόμενες πλευρές στην ουκρανικό μέτωπο ενισχύουν την πίεση στο πεδίο, με σκοπό να κατοχυρώσουν κέρδη για την επικείμενη διαπραγμάτευση, η οποία πλησιάζει γοργά. Η πρόβλεψη είναι ότιη συμφωνία δε θα είναι και πολύ ικανοποιητική για καμία από τις αντιμαχόμενες πλευρές, που θα μεταβούν στο εγγύς μέλλον σε ένα είδος τοπικού ψυχρού πολέμου.

Publshed 21/11/2024 - Modified 24//11/2024