Tales dot gr

Ποια Ένωση;

Στις 25 Μαρτίου του 1957 υπογράφτηκε η συνθήκη της Ρώμης, η θεωρούμενη και ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.   Εξήντα χρόνια μετά, η παλιά ΕΟΚ έχει μεταβληθεί σε ένα  πολυεθνικό μηχανισμό, με πάνω από 500 εκατομμύρια πληθυσμό, με ισχυρές αστικές τάξεις στον πυρήνα των κρατών της, με πολυδύναμη βιομηχανική και τεχνολογική παραγωγή και άπειρα χρήματα.

Η εξηντάχρονη διαδρομή της, από την αρχική Ένωση του Χάλυβα και της Ατομικής Ενέργειας, μέχρι την συνθήκη του Μάαστριχ και την διεύρυνση προς την ανατολή, στο μαλακό υπογάστριο της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, φαντάζει εντυπωσιακή    Έχοντας δημιουργήσει ένα παγκόσμιο νόμισμα αναφοράς, αντίβαρο συχνά στην παντοδυναμία του δολαρίου,  εκτείνεται πλέον σε μεγάλο μέρος της Γηραιάς Ηπείρου.   Ωστόσο ακριβώς τώρα, την ώρα της πιο μεγάλης ακμής της, η Ένωση δείχνει σημάδια δυσλειτουργίας.

Για να είμαστε ακριβείς η Ένωση δεν δυσλειτουργεί, τουλάχιστον για την ώρα. Προβλήματα όμως παρουσιάζονται σε πολλά από τα μέλη της.  Πράγματι υπάρχει η εξαίρεση  του γερμανικού κράτους, που φαίνεται  να τα έχει καταφέρει μια χαρά, εκμεταλλευόμενο από θέση ισχύος τα οφέλη της κοινής αγοράς, πληρώνοντας πολύ λιγότερα σε επιδοτήσεις και λοιπές υποχρεώσεις , σε σχέση με τα οφέλη που καρπώνεται.    Άλλα κράτη όμως, όπως το Ελληνικό,  βρήκαν πολύ στενό τον κορσέ του σκληρού, ενιαίου,  νομίσματος.  Εισέπραξαν  μεν επιδοτήσεις και φτηνή χρηματοδότηση, αλλά απέτυχαν να δημιουργήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εντός της μεγάλης Ευρωπαϊκής οικονομικής αρένας.  Η Ελλάδα, αν και το πιο τρανταχτό παράδειγμα, δεν είναι η μόνη που αντιμετωπίζει προβλήματα.  Σε δυσχερή θέση βρίσκονται μια σειρά από χώρες, του νότου κυρίως, όπως η Ιταλία.  Στην εποχή της λιρέτας, του παλιού εθνικού του νομίσματος, το Ιταλικό κράτος είχε ικανότατη και μεγάλου μεγέθους επιχειρηματική κοινότητα με ισχυρή παραγωγή, στον κλάδο της ένδυσης, της αυτοκινητοβιομηχανίας και στην κατασκευή μηχανημάτων.  Το ίδιο κράτος, στην εποχή του ευρώ, αντιμετωπίζει προβλήματα ανταγωνιστικότητας, αποβιομηχάνισης και υπερχρέωσης.  Τί συμβαίνει λοιπόν;  Ποιος κάνει λάθος;

Η απάντηση στο ρητορικό μας ερώτημα, έχει δύο σκέλη.  Το πρώτο σκέλος έχει να κάνει με ίδια τη δομή της Ένωσης.  Συγκεκριμένα οι συνθήκες που υπογράφηκαν, απέτυχαν να δημιουργήσουν μια χαλαρή έστω συνομοσπονδία.  Η δαιδαλώδης ευρωπαϊκή νομοθεσία επικάθεται σαν ένα  πρόσθετο επίπεδο, πάνω στην  κλασσική δομή των  ιστορικών  εθνών της Ευρώπης.   Η πραγματικότητα αυτή δημιουργεί πόλους εξουσίας, με υπόλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης.  Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που θα έπρεπε να εκφράζει την θέληση των λαών της Ευρώπης και να κυβερνά με βάση την αρχή της δεδηλωμένης, έτσι όπως ο ίδιος ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός διδάσκει, έχει ένα καθαρά συμβουλευτικό χαρακτήρα.

Αντίθετα η  σημερινή Ένωση φαίνεται να γέρνει το ειδικό της βάρος σε μοντέλα φιλελεύθερης οικονομικής διαχείρισης,  υιοθετώντας μερικές φορές μια αριστοκρατική λογική στην λήψη των αποφάσεων. Πρόκειται δηλαδή για ένα τεράστιο, θεσμοθετημένο bazaar, όπου κάποιοι έχουν κερδίσει πλεονεκτήματα και άλλοι περνάνε σε μειονεκτική θέση.   Μια συνέπεια της λογικής αυτής, είναι ότι παραμελούνται  άλλα δομικά συστατικά μιας κρατικής οντότητας.   Θα σας υποβάλλω μια απλή ερώτηση.  Είδατε ποτέ ένα στρατιώτη της Ένωσης;   Η απάντηση είναι όχι, φυσικά.  Η αμυντική ικανότητα της Ένωσης στηρίζεται στην Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ). Να το διευκρινίσουμε .     Στηρίζεται στον θηριώδη στρατιωτικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ.  Ακόμα κι αν δεν σας αρέσει να φαντάζεστε έναν κοινό ευρωπαϊκό στρατό, υπάρχουν μια σειρά άλλα παραδείγματα που αποδεικνύουν την ελλιπή συνοχή της Ένωσης.  Το βασικό δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης των εργαζομένων, υπόκειται με την σειρά του σε ένα σωρό εθνικούς περιορισμούς και προϋποθέσεις . Η γλωσσική Βαβέλ δημιουργεί πρόσθετα εμπόδια.

Για να συνοψίσουμε, κάπου εδώ στα εξήντα χρόνια λειτουργίας της, το καθιερωμένο μοντέλο της Ένωσης λειτουργεί μεν, αλλά αρχίζει να δείχνει τις αδυναμίες του. Οι ηγετικές τάξεις της Ευρώπης έχουν μεγάλη ευθύνη.  Απαιτείται  να αρθούν άμεσα στο ύψος των περιστάσεων και να προσφέρουν πρακτικές λύσεις στα τρέχοντα προβλήματα των ευρωπαϊκών λαών, Επειδή μάλιστα ο χρόνος τρέχει γρήγορα, είναι απαραίτητο να λάβουν μέτρα τώρα και μέσα από τις υπάρχουσες δομές.  Αλλά και οι πολίτες  θα πρέπει στο άμεσο μέλλον να επωμισθούν αποφάσεις, να ζυγίσουν τι θα χάσουν και τι θα κερδίσουν και να σπρώξουν κι αυτοί από την μεριά τους  το ευρωπαϊκό εποικοδόμημα στην ολοκλήρωσή του.   Και η τελευταία πρόταση μας δίνει και το κατάλληλο πάτημα για να απαντήσουμε στο δεύτερο σκέλος του παραπάνω ερωτήματός μας.

Απλά πρόκειται για την παγκοσμιοποίηση και τον ανταγωνισμό.   Τα προηγούμενα χρόνια της ξέφρενης καπιταλιστικής ανάπτυξης, ανέδειξαν μια σειρά χώρες που ξέρουν να κινούνται και να αποκομίζουν οφέλη στις συνθήκες αυτές.  Θα ήταν άσκοπο για την οικονομία του άρθρου να τις καταγράψουμε εδώ.  Να μείνουμε όμως στην ουσία.  Μέγεθος και στόχευση είναι οι κρίσιμες οικονομικές έννοιες  που παράγουν πλούτο στην εποχή μας.

Τα οικονομικά προβλήματα των Ευρωπαϊκών χωρών έχουν να κάνουν και με την αδυναμία τους να αναλύσουν έγκαιρα το νέο περιβάλλον.   Οι πιέσεις στους μισθούς έχουν επίσης να κάνουν και με το ότι κάπου στο μικρό μας πλέον κόσμο, ένας άλλος εργαζόμενος πήρε την δουλειά από τις οικογένεια και την πατρίδα μας.  Και για να αντιμετωπιστεί γρήγορα το πρόβλημα αυτό, θα χρειαστεί συμπαγής προσπάθεια, συνεργασία όλων των τάξεων κάτω από τη νέα υπερεθνική πλέον ομπρέλα.  Η Ένωση πρόσφερε ειρήνη και ευημερία τα προηγούμενα 60 χρόνια στην ταλαιπωρημένη μας ήπειρο.   Αλλά αντιμετωπίζει πια νέες προκλήσεις.